West-Vlaamse ondernemingen schreeuwen om 77.000 extra arbeidskrachten

“De arbeidsmarktkrapte in Vlaanderen is terug van nooit weggeweest en is het grootst in West-Vlaanderen”, zegt Bert Mons, gedelegeerd bestuurder Voka - Kamer van Koophandel West-Vlaanderen. “De werkzoekendengraad in onze provincie is historisch laag. Combineer dat met een historisch hoog aantal openstaande vacatures en je krijgt een verstikkende situatie die een bedreiging vormt voor de relance en de groei van onze West-Vlaamse ondernemingen.” Voka West-Vlaanderen trekt daarom eens te meer aan de alarmbel. Volgens een raming van de ondernemersorganisatie zijn er op vandaag 42.000 extra mensen nodig om de vooropgestelde werkzaamheidsgraad van 80% te behalen. Om dat niveau te kunnen aanhouden tot 2030 – en rekening houdende met de impact van de vergrijzing die nog niet op haar hoogtepunt is en de positieve impact die automatisering en digitalisering kunnen hebben – zouden daarbovenop nog eens 35.000 arbeidskrachten nodig zijn. “Gezien deze hoge nood, is het cruciaal dat alle mogelijke hefbomen worden geactiveerd met inbegrip van gerichte economische arbeidsmigratie. We sluiten ons daarom volmondig aan bij de eis van Vlaams minister van Werk en Economie Hilde Crevits voor een asymmetrisch arbeidsmarktbeleid”, zegt Bert Mons.

Ondanks de coronacrisis raken openstaande vacatures in Vlaanderen nog steeds niet ingevuld. Vooral in West-Vlaanderen met bijna 60.000 vacatures is dit probleem het meest prangend. “We berekenden dat er in eerste instantie ongeveer 42.000 extra werkenden nodig zijn om het volle potentieel van onze ondernemingen – op korte termijn – te kunnen benutten”, aldus Bert Mons. “Op die manier zou de provincie een werkzaamheidsgraad van 80% bereiken, maar daarmee zijn de problemen nog niet van de baan.”

Horizon 2030

Zonder structurele maatregelen lijkt de situatie op de (West-) Vlaamse arbeidsmarkt compleet te ontsporen. “Gebaseerd op de – door Agoria voorspelde – evolutie van vraag en aanbod, ramen we dat we nog eens 35.000 extra arbeidskrachten zullen nodig hebben tegen 2030 om zo het hoofd te bieden aan de verregaande vergrijzing”, zegt Bert Mons. Naast die vergrijzing zal bovendien ook een latere instroom van jongeren zorgen voor een aanscherping van de arbeidsmarktkrapte. “Dit alles maakt dat we minstens 77.000 extra arbeidskrachten nodig hebben om de groei van onze West-Vlaamse bedrijven te blijven garanderen. Zonder structurele maatregelen blijven onze ondernemingen aankijken tegen gigantische personeelstekorten.”

Hoe de arbeidstekorten invullen ?

“Eerst en vooral moet er een modern, flexibel arbeidsrecht op maat van Vlaanderen komen dat gekoppeld wordt aan concrete acties rond het opleiden van medewerkers, een strenge precisieaanpak door de VDAB en een activerende werkloosheiduitkering en ontslagregeling. Daarom onderschrijven wij volmondig de eis van Vlaams minister Hilde Crevits voor een asymmetrisch arbeidsmarktbeleid”, aldus Bert Mons.

Werkzoekenden activeren

De tweede hefboom die Voka West-Vlaanderen ziet, is het activeren van werkzoekenden. Momenteel bedraagt de gemiddelde werkzoekendengraad in West-Vlaanderen 5,2%. Algemeen wordt een werkzoekendengraad – de verhouding van het aantal werkzoekenden tot de bevolking op beroepsactieve leeftijd – van 3% beschouwd als een volledige tewerkstelling. Om die grens te bereiken moeten er nog minstens 15.000 werkzoekenden worden geactiveerd. “Daarom is het belangrijk om deze mensen kwalitatief te gaan opleiden”, zegt Bert Mons.

Activeren van de niet-actieve beroepsbevolking

Ten derde moet er volgens Voka West-Vlaanderen gekeken worden naar de activering van de vele inactieven. ​ Ook in West-Vlaanderen is nog steeds 1 op 5 mensen op beroepsactieve leeftijd niet-actief. Uit een studie van Steunpunt Werk⁽¹⁾ (2020) wordt een schatting gemaakt van het arbeidspotentieel bij de niet-actieve beroepsbevolking, opgesplitst volgens bepaalde categorieën: ​ zoekend en beschikbaar, niet zoekend en niet beschikbaar, inzetbaar, niet inzetbaar, arbeidsongeschikt, studenten, … Volgens de studie is er vooral nog arbeidspotentieel bij de groep van de inzetbaren⁽²⁾, de arbeidsongeschikten en de studenten.

Volgens Voka West-Vlaanderen moet het mogelijk zijn om mits een goede aanpak tot begeleiding en ondersteuning minstens 12.000 van deze niet-actieven aan het werk te krijgen: 50% van de inzetbaren (4.300), 15% van de arbeidsongeschikten (5.400) en 10% van de studenten (2.400). ​

Gerichte economische arbeidsmigratie

“Maar de belangrijkste hefboom om het arbeidstekort op korte termijn terug te dringen wordt wellicht gerichte economische arbeidsmigratie”, stelt Bert Mons. “Buiten onze landsgrenzen is er nog heel wat potentieel. Naar voorbeeld van andere Europese landen moeten we meer inzetten op het aantrekken van buitenlands talent vanuit het motief werk. We vragen de Vlaamse overheid daarom met aandrang om op korte termijn en in overleg met de federale overheid en alle betrokken stakeholders, een visie te ontwikkelen voor het aantrekken van zowel hoog-, midden-, als kortgeschoolden. Een benchmark met andere Europese landen kan ons hierbij op korte termijn inzicht geven in goede praktijken en systemen.”

“De West-Vlaamse arbeidsmarkt kreunt onder de aanslepende en zorgwekkende krapte. Gezien deze hoge nood, is het cruciaal dat alle mogelijke hefbomen worden geactiveerd met inbegrip van gerichte economische arbeidsmigratie”, besluit Bert Mons.

(1) “Een inclusieve benadering van het arbeidspotentieel van de West-Vlaamse bevolking op basis van enquête- en administratieve data”, ​ rapport in opdracht van POM West-Vlaanderen, auteurs: Sarah Vansteenkiste, Pieter-Jan De Graeve en Michelle Sourbron

(2) Inzetbaren

Inzetbaren zoeken weliswaar niet actief naar werk en zijn niet beschikbaar voor werk, toch percipiëren ze zichzelf wel als werkend of werkloos wanneer gepeild wordt naar hun arbeidsmarktstatus. Ze voelen met andere woorden toch nog steeds een band met de arbeidsmarkt. De voornaamste redenen waarom zij noch actief zoeken naar werk, noch zich beschikbaar stellen voor werk, zijn het volgen van een opleiding , denken te oud te zijn voor de arbeidsmarkt , de zorg op zich nemen voor kinderen of andere afhankelijke personen of tijdelijke ziekte of arbeidsongeschiktheid.